Trong các hoạt động của Thành phố Hồ Chí Minh kỷ niệm ngày giỗ đầu của Thủ tướng Phan Văn Khải (17-3-2018 – 17-3-2019), Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh được giao nhiệm vụ thực hiện một ấn phẩm về đồng chí Phan Văn Khải nhằm khắc họa chân dung người học trò ưu tú của Bác Hồ, một trong những nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.
Cuốn sách THỦ TƯỚNG PHAN VĂN KHẢI – NHÀ LÃNH ĐẠO XUẤT SẮC CỦA ĐẢNG, NHÀ NƯỚC VÀ NHÂN DÂN bố cục theo 4 phần: Những trước tác của Thủ tướng Phan Văn Khải; Thủ tướng Phan Văn Khải qua ký ức của đồng chí, người thân, bạn bè; Dấu ấn của Thủ tướng Phan Văn Khải trên một số lĩnh vực; Đồng chí Phan Văn Khải trong 10 năm hoạt động cuối đời. Qua 74 bài viết của gần 60 tác giả từ Thủ đô Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, từ miền Đông đến miền Tây Nam Bộ, từ căn cứ địa Dương Minh Châu của thời kỳ kháng chiến chống Pháp đến chiến khu Bắc Tây Ninh trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phong cách vị thủ tướng của đổi mới, vị thủ tướng nghĩa tình, trọng dân, gần dân được phác họa rõ nét.
Giá trị tinh hoa về tư tưởng được thể hiện tập trung trong phần I với 5 bài hồi ký, tự thuật và 9 bài chuyên luận của đồng chí Phan Văn Khải viết về đề tài giáo dục truyền thống cách mạng, về hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Với lối viết chân thật, sinh động, mộc mạc và giàu biểu cảm, những bài hồi ký, tự thuật và chuyên luận của đồng chí Phan Văn Khải đã giúp thế hệ hôm nay và mai sau hiểu rõ hơn những biến thiên của xã hội, những thăng trầm của đất nước, những bước ngoặt của cách mạng và những giai đoạn đột phá của lịch sử đã diễn ra tại vùng đất Nam Bộ và trên đất nước ta trong 70 năm, từ thập niên thứ tư thế kỷ XX đến thập niên thứ hai thế kỷ XXI. Qua từng trang hồi ký, tự thuật, chẳng những bạn đọc hiểu rõ cuộc đời, thân thế, sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Phan Văn Khải, mà còn tiếp thu được những bài học kinh nghiệm vô cùng quý giá đã được đồng chí nung nấu và tôi luyện thành công trong 85 năm đồng hành cùng lịch sử.
Phần II gồm 29 bài viết giàu cảm xúc, được thể hiện qua kỷ niệm và ký ức sâu đậm của đồng chí, người thân và bạn bè, hình ảnh Thủ tướng Phan Văn Khải có sức lan tỏa sâu rộng trong độc giả bằng cái chân, cái thiện và cái mỹ; bằng việc tiếp thu đạo lý: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín; bằng sự quán triệt vận dụng tư tưởng, phong cách và nếp sống của người cán bộ Cụ Hồ: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Trong phần III, 17 bài viết của 19 tác giả đã làm nổi bật dấu ấn năng động và sáng tạo của đồng chí Phan Văn Khải trên những chặng đường đột phá của lịch sử, từ việc tham gia “tháo gỡ” sự trói buộc của cơ chế quản lý nhằm làm “bung” năng lực sản xuất của Thành phố Hồ Chí Minh những năm trước Đổi mới và trong giai đoạn đầu tiến hành “cải cách”, “mở cửa”; hiện đại hóa hệ thống thể chế và văn bản pháp luật về kinh tế thị trường, tiếp tục xây dựng quan hệ đối ngoại đa phương, rộng mở trong hai nhiệm kỳ làm Thủ tướng, từ đó góp phần tạo ra những bứt phá ngoạn mục trong thời kỳ đất nước đổi mới, hội nhập và phát triển.
14 bài viết ở phần IV khắc đậm tấm lòng của đồng chí Phan Văn Khải trên lĩnh vực giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng cho nhân dân, cho thế hệ trẻ và cho đời sau trong khoảng 10 năm hoạt động cuối đời. Những bộ sách và những thước phim tài liệu về Xứ ủy Nam Bộ, Trung ương Cục miền Nam, đặc biệt là bộ sách Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam; Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam; Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam được ra đời dưới sự cố vấn nội dung sâu sát, đầy tâm huyết của đồng chí Phan Văn Khải.
Để cuốn sách có thể ra mắt bạn đọc, Nhà xuất bản chân thành cảm ơn sự chỉ đạo, định hướng và góp ý của Ban Tuyên giáo Thành ủy từ ý tưởng ban đầu đến nội dung, hình thức bản thảo. Xin tri ân sự nhiệt tình và tâm huyết của các đồng chí, các tác giả đã góp phần quý báu vào việc tổ chức bản thảo cũng như đóng góp bài viết cho cuốn sách. Đặc biệt xin trân trọng cảm ơn đồng chí Trần Hữu Phước, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Xây dựng khu di tích lịch sử cách mạng miền Nam, một người bạn tâm giao của Thủ tướng Phan Văn Khải, dù tuổi cao sức yếu, dù bộn bề công việc vẫn dành thời gian hỗ trợ Nhà xuất bản tổ chức bản thảo và chăm chút các bài viết. Qua đó cũng cho thấy những tình cảm hết sức đáng trân quý mà các tác giả đã dành cho vị Thủ tướng trọn một đời vì nước, vì dân.
Được xuất bản đúng một năm sau ngày mất của Thủ tướng Phan Văn Khải, cuốn sách như một nén tâm nhang bày tỏ sự thành kính tưởng nhớ và biết ơn những công lao, đóng góp to lớn của Thủ tướng Phan Văn Khải đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân. Thủ tướng Phan Văn Khải đã đi xa, nhưng hình ảnh về một vị Thủ tướng bình dị, nghĩa tình, tài đức vẹn toàn, tận tâm cống hiến… sẽ mãi mãi được khắc ghi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn cuốn sách không tránh khỏi những thiếu sót nhất định, chúng tôi rất mong sẽ tiếp tục được các đồng chí góp ý chỉnh sửa, bổ sung tư liệu để khi có điều kiện tái bản, cuốn sách sẽ được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc !
NHÀ XUẤT BẢN TỔNG HỢP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
