Montessori - Cuốn Sách Đầu Tiên Về Ngôi Nhà Dành Cho Trẻ
Để trở nên tự lập, trẻ em cần được tự do khám phá thế giới và hiện thực xung quanh. Cụ thể hơn, những “bài tập” liên quan đến cuộc sống gia đình - tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm như một người lớn - sẽ giúp trẻ có ý thức về hành động của mình cũng như phát triển các kĩ năng thực hành; do đó các em đóng vai trò chủ động thay vì chỉ quan sát thụ động. Bằng cách này, trẻ em phát triển được năng lực cá nhân và lòng tự tin, hai yếu tố không bao giờ rời bỏ các em dù ở những giai đoạn trưởng thành sau này.
Do đó, việc biến ngôi nhà thành một môi trường luôn chào đón, rộng mở với trẻ em là rất quan trọng. Môi trường này phù hợp với các kĩ năng của trẻ thì có tác dụng thúc đẩy các em chủ động tham gia những công việc hằng ngày. Nhìn chung, không thiếu hoạt động mà trẻ em có thể làm trong ngôi nhà thân thương, chẳng hạn nắm bắt xem thế nào là trật tự, ngăn nắp, thế nào là vệ sinh cá nhân và sự tôn trọng không gian. Các em cũng có thể tiến hành những hoạt động kích thích giác quan, phát triển từ vựng và tư duy số học.
Cuốn sách đầu tiên về Ngôi nhà dành cho trẻ phù hợp với độ tuổi 3+, gợi ý cách bài trí và tổ chức một ngôi nhà dựa trên phương pháp Montessori, đồng thời cả cách sắp đặt những hoạt động vui chơi và học hỏi được diễn ra tại đó.
Cuốn sách được chia thành 5 phần, tương ứng với không gian trong nhà: căn bếp, phòng khách, phòng ngủ, phòng tắm và ban công. Dành cho mỗi không gian, chúng ta sẽ thấy 1 bảng minh hoạ xem chỗ đó nên được bài trí ra sao theo các nguyên lý Montessori. Trẻ cần tìm và dán những hình nội thất sao cho phù hợp với không gian ấy. Còn ở những vị trí đã có sẵn đồ đạc (như tháp học hỏi, hoặc giường kiểu Montessori) thì chúng ta bắt gặp các đoạn mô tả ngắn gọn.
Tiếp đến, cuốn sách trình bày nhiều hoạt động vui chơi trong nhà, hướng tới cải thiện kĩ năng thực hành của trẻ, đồng thời giúp trẻ trở nên nhanh nhạy với bối cảnh ngôi nhà. Thông qua tô màu, đếm vật, nhận diện chữ số và xếp hình khối theo thứ tự, trẻ sẽ làm quen với công việc thực tế là dọn đồ chơi, nhận ra và phân loại đồ đạc trong bếp, hiểu biết về vệ sinh cá nhân cũng như tính ngăn nắp trong nhà. Thêm nữa, các em học cách chuẩn bị bàn ăn nhờ trò chơi đặt dao, đĩa... vào vị trí thích hợp, học phân loại quần áo khi chia chúng thành từng chồng rồi dán nhãn lên các ngăn kéo, hoặc tập xếp đồ chơi vào rổ theo quy định. Chưa hết, cuối sách có gợi ý thiết kế một “mảnh vườn” nhỏ xinh với thành phần hết sức đơn giản - ngoài ban công hoặc trên bậu cửa sổ.
Tất cả hoạt động vừa nêu đều kích thích trẻ thu nạp thông tin mới, rèn luyện kĩ năng thực hành một cách đơn giản, lôi cuốn, và quan trọng nhất là đầy tính giải trí.
Chúng ta có thể khai thác triệt để những “học cụ” được minh hoạ trong sách bằng cách khéo léo lồng chúng vào đời sống hằng ngày của trẻ. Từng hoạt động mà các em thực hiện, trải qua trực tiếp đều là cơ hội củng cố kiến thức. Từ đó, đứa trẻ nhận ra và gọi tên đồ vật trong căn bếp của chính mình, dọn ngăn kéo hoặc tủ quần áo bằng mẹo dán nhãn (nhãn được in cuối sách), và sắp xếp sách lên giá theo khổ sách hoặc màu sắc.
Tóm lại, cho phép trẻ tham gia việc nhà, như chuyện nấu nướng, quét nhà, mang quần áo bẩn ra máy giặt hay đem quần áo sạch đi phơi, là điều rất quan trọng. Các em sẽ cảm thấy tự hào vì được giúp đỡ bố mẹ, được góp phần đáng kể cho ngôi nhà thân yêu.
Các hoạt động được bố trí trong sách đều lấy cảm hứng từ những nguyên lý của phương pháp Montessori. Khác xa những trò giải trí đơn thuần, chúng được xây dựng theo một khung lí thuyết vững chắc, nhằm thúc đẩy sự phát triển nhận thức của trẻ trong quá trình chơi mà học.
Các khung hình khác nhau phát huy tác dụng dựa trên những khả năng tư duy có thể phát triển khi trẻ bước vào giai đoạn 3 tuổi. Nhìn chung, các phần trong cuốn sách này không liên kết, nhờ vậy trẻ hoàn toàn tự do lựa chọn sẽ xem nội dung nào. Như Bs. Maria Montessori luôn khuyến khích, hơn hết chúng ta nên để trẻ thoải mái khám phá sách, nào là tô màu, giải mê cung, nào là dán hình, đếm số hoặc nhận biết hình khối. Chỉ có phần cuối cùng tổng hợp lại những nhiệm vụ đã hoàn thành ở trước.
