Montessori - Cuốn Sách Đầu Tiên Về Cơ Thể Dành Cho Trẻ
Cơ thể là yếu tố quan trọng nhất cho phép chúng ta giao tiếp và tương tác với thế giới. Nhờ cơ thể, chúng ta có thể nói năng, bộc lộ hoặc kìm nén cảm xúc, lưu giữ những kí ức cũng như liên quan lẫn nhau.
Từ lúc chào đời, sự khám phá, sờ chạm, và nhận biết về chính cơ thể mình là 3 tiêu chí cơ bản cho quá trình phát triển của đứa trẻ. Em bé mới sinh chưa ý thức rằng cơ thể của em đã là một thực thể tách biệt với cơ thể mẹ, nhưng rồi từng tháng trôi qua, em dần dần trải nghiệm kích cỡ thể chất, em ngạc nhiên khám phá đôi bàn tay, đôi chân, mái tóc - trong một hành trình thú vị, lôi cuốn chưa bao giờ có.
Nuôi lớn nhận thức tốt về cơ thể là cơ sở quan trọng trên con đường trưởng thành ở khía cạnh tư duy và xúc cảm; và trong tầm 3 tuổi, trẻ em nên nắm biết tương đối chính xác cấu trúc cơ thể, nhận biết các bộ phận khác nhau cũng như chức năng của chúng. Hãy để trẻ trải qua những cảm giác mà cơ thể mang lại, sử dụng các giác quan để học hiểu thế giới xung quanh, hiểu xem những nội tạng hoạt động ra sao, đồng thời luyện tập cơ bắp qua những hoạt động đời thường, từ đó mà sau này các em có thể tự điều chỉnh bản thân thật tốt.
Theo Bs. Maria Montessori, nhận thức về cơ thể và sự vận động là tiêu chí sống còn giúp đứa trẻ trưởng thành hạnh phúc. “Khi đã làm chủ được hành động của mình qua các bài tập mở rộng và lặp đi lặp lại, trẻ cảm thấy hài lòng với những hoạt động vận động đầy thư thả, hấp dẫn, nhờ vậy trẻ sẽ tràn ngập niềm vui cũng như sức khỏe. Đứa trẻ cũng sẽ bình tĩnh và có tính ki luật.”
Tất cả hoạt động trong cuốn sách này tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình học hỏi thông tin kĩ thuật về cơ thể con người, phát triển vốn từ vựng qua việc dạy tên gọi của các cơ quan (nội tạng), đồng thời xây dựng nhận thức cao hơn về cơ thể - nhờ nhấn mạnh những đặc điểm chính, sự khác biệt, và chức năng của từng bộ phận theo cách dễ hiểu, thú vị. Cuốn sách đầu tiên về Cơ thể dành cho trẻ, phù hợp với các bạn ở độ tuổi 5+, hé mở “bí mật” về cơ thể, bao gồm những trò chơi phong phủ liên quan đến cấu trúc cơ thể, ở góc nhìn từ phía trước và từ đầu xuống chân.
Mục đích của cuốn sách là giúp trẻ học biết vị trí của những cơ quan (nội tạng) cũng như các hệ trong cơ thể - tên gọi, kích cỡ và chức năng. Trẻ được gặp gỡ nhân vật “mẫu”, bạn búp bê Camilla; ở mỗi trang có một bộ phận của Camilla bị khuyết thiếu, trẻ cần tìm rồi đặt nó đúng vị trí. Tiếp đến, sách có cả hoạt động đồ họa, yêu cầu trẻ vẽ bộ phận được nhắc tới, nối các chấm (nét đứt), hoặc tô màu bộ phận đó, tạo ra hình dạng cho nó. Cuối cùng, chúng ta thấy những hoạt động dạy trẻ chức năng và hoạt động của từng bộ phận. Theo nguyên lý Montessori, trải nghiệm trực tiếp là một công cụ của tri thức, vì thế sách thiết kế một số bài tập thực hành đơn giản, cho trẻ dễ làm với chính cơ thể em. Ngay từ phần giới thiệu, trẻ đã có cơ hội thực hành dưới dạng trò chơi, như lấy hơi thổi, nghe nhịp tim, nâng vật thể, thử độ dẻo dai của cơ bắp v.v. sau đó chọn hình dán để ghi lại kết quả. Những hoạt động nhận thức thể chất này hoàn toàn có thể diễn ra nhiều lần, và được điều chỉnh sao cho phù hợp, tùy thuộc vào mức độ hứng thú mà trẻ bộc lộ.
Ngoài ra, có vài thông tin tham khảo về thế giới động vật, cho phép đứa trẻ học biết sự tương đồng cũng như khác biệt giữa cơ thể người và động vật. Phần nào cũng bổ sung bong bóng sắc màu (Em có biết...) cung cấp thêm một chi tiết thú vị.
Các hoạt động được bố trí trong sách đều lấy cảm hứng từ những nguyên lý của phương pháp Montessori. Khác xa những trò giải trí đơn thuần, chúng được xây dựng theo một khung lý thuyết vững chắc, nhằm thúc đẩy sự phát triển nhận thức của trẻ trong quá trình chơi mà học.
Những khung hình khác nhau hướng tới việc rèn luyện các khả năng nhận thức có thể phát triển quanh mốc 5 tuổi. Các nhiệm vụ dưới hình thức trò chơi thì thường đa dạng và có độ phức tạp nhất quán.
Nhìn chung, các phần trong cuốn sách này không liên kết, nhờ vậy trẻ hoàn toàn tự do lựa chọn sẽ xem nội dung nào. Như Bs. Maria Montessori luôn khuyến khích, hơn hết là chúng ta để trẻ thoải mái khám phá sách, nào là tô màu, giải mê cung (tìm đường), nào là dán hình, đếm số hoặc nhận biết hình khối. Chỉ có phần cuối cùng tổng hợp lại những nhiệm vụ đã hoàn thành ở trước.
