Rằm Tháng Giêng, hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu, là một trong những ngày rằm quan trọng nhất trong năm theo văn hóa phương Đông. Ngày này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để mỗi người bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, thần linh và cầu mong một năm mới bình an, hanh thông, vạn sự như ý.
Trong quan niệm dân gian, “Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm Tháng Giêng”, cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của ngày này trong đời sống tinh thần của người Việt. Không chỉ là ngày lễ lớn của Phật giáo, Rằm Tháng Giêng còn gắn liền với phong tục thờ cúng tổ tiên và những nghi lễ cầu phước lộc cho gia đình.
Vậy Rằm Tháng Giêng có nguồn gốc từ đâu? Ý nghĩa của ngày này như thế nào? Và làm sao để chuẩn bị mâm cúng đầy đủ, đúng phong tục để cầu may mắn, bình an? Hãy cùng Fahasa tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nguồn gốc ngày Rằm Tháng Giêng
Rằm Tháng Giêng, hay còn được gọi là Tết Nguyên Tiêu, có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng đã được du nhập vào Việt Nam từ lâu và mang những nét đặc trưng riêng của văn hóa dân tộc. Trong văn hóa phương Đông, đặc biệt là trong Phật giáo, ngày Rằm Tháng Giêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là ngày trăng tròn đầu tiên của năm mới âm lịch, đánh dấu sự viên mãn, khởi đầu cho một năm tràn đầy may mắn và bình an.
Tại Việt Nam, Rằm Tháng Giêng không chỉ là một ngày lễ quan trọng trong đạo Phật mà còn là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, thần linh, cầu mong một năm mới bình an, hanh thông, vạn sự như ý.
Ý nghĩa ngày Rằm Tháng Giêng
Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm Tháng Giêng.
Câu nói này thể hiện tầm quan trọng của ngày lễ này trong đời sống tâm linh của người Việt. Rằm Tháng Giêng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
- Ý nghĩa tâm linh: Đây là ngày lễ lớn trong Phật giáo, các chùa thường tổ chức lễ cầu an để giúp mọi người gột rửa điều xui rủi, hướng đến những điều tốt lành.
- Ý nghĩa tri ân tổ tiên: Là dịp để con cháu tưởng nhớ công ơn của ông bà, tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo thông qua mâm cúng dâng lên bàn thờ gia tiên.
- Ý nghĩa cầu mong phước lành: Người dân tin rằng nếu thành tâm cúng lễ và đi chùa cầu nguyện vào ngày này thì cả năm sẽ gặp may mắn, gia đình yên vui, công việc thuận lợi.
Rằm Tháng Giêng năm 2025 là ngày mấy?
Rằm tháng Giêng năm 2025, tức ngày 15 tháng 1 âm lịch, sẽ rơi vào Thứ Tư, ngày 12 tháng 2 năm 2025 dương lịch.
Nên cúng Rằm Tháng Giêng vào thời gian nào?
Mâm cúng Rằm Tháng Giêng thường được chuẩn bị vào đêm 14 hoặc sáng sớm ngày 15 âm lịch. Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, cúng vào đúng giờ Ngọ (11h – 13h) ngày Rằm là tốt nhất, vì đây là thời điểm linh thiêng, giúp gia chủ đón nhận nhiều phước lành.
Chuẩn bị mâm cúng Rằm Tháng Giêng 2025
Có hai hình thức cúng chính vào ngày này:
- Cúng Phật
- Cúng Gia tiên và Thần linh
1. Mâm cúng Phật (Mâm cúng chay)
Nếu gia đình theo đạo Phật, thì mâm cúng Phật thường là mâm chay, bao gồm:
- Hoa quả tươi (táo, chuối, cam, bưởi…)
- Xôi chè (xôi gấc, xôi đậu xanh, chè trôi nước)
- Bánh trôi, bánh chay
- Canh nấm, canh rau củ
- Các món ăn chay khác như nem chay, giò chay, rau xào…
- Nước sạch, trà, nhang, đèn, hoa tươi, trái cây
Mâm cúng Phật thể hiện lòng thành kính, hướng thiện và cầu mong sự bình an cho cả gia đình.
2. Mâm cúng Gia tiên và Thần linh (Mâm cúng mặn)
Mâm cúng gia tiên có thể là mâm cỗ mặn truyền thống, tùy theo phong tục của từng gia đình, nhưng thường gồm những món như:
- Gà luộc nguyên con (thường là gà trống, thể hiện sự mạnh mẽ, sung túc)
- Xôi gấc (màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn)
- Giò chả, chả lụa
- Canh măng, canh mọc hoặc canh bóng thả
- Rau xào, nộm, dưa hành
- Bánh chưng hoặc bánh tét
- Hương, hoa, đèn, trà, rượu, trầu cau, tiền vàng mã
Ngoài ra, một số gia đình còn chuẩn bị thêm mâm cúng ngoài trời để dâng lên Thần linh, cầu mong gia đạo an yên, công việc thuận lợi.
Văn khấn cúng Rằm Tháng Giêng chuẩn năm 2025
Cung kính dâng lễ thỉnh mời ngài “Thượng nguyên tứ phúc Thiên Quan Nhất phẩm Tử Vi đại đế” chứng giám. Thiên Quan đại đế quyền thông ba cõi, thần uy nghiêm lắng, mắt thánh chiếu soi. Thượng nguyên ban phúc khắp vô cùng, trần gian ngưỡng cầu ơn mưa móc.
Hôm nay gặp dịp Tết Nguyên Tiêu, Thiên Quan ban phúc muôn nơi, tiến chủ là (họ tên), ngụ tại: (địa chỉ nhà) thành tâm quét dọn nhà cửa, sửa biện hương hoa, đèn nhang, lễ vật dâng cúng trước án. Cầu thần tiêu trừ quá khứ oan khiên, tăng trưởng phúc lợi, mọi người đều được bình an hạnh phúc.
Đồng thời thỉnh mời các vị bản gia thần linh, thần hoàng bản thổ, Đông trù tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia chấp sự chư vị tôn thần, Ngũ phương ngũ thổ Phúc đức chính thần, Ngũ phương ngũ lộ Long mạch tài thần và hội đồng gia tiên dòng họ (tên dòng họ) cùng chứng giám. Cẩn cáo. Thượng hưởng! (Lễ ba vái).
Những điều kiêng kỵ khi cúng ngày Rằm Tháng Giêng
Rằm tháng Giêng, còn được gọi là Tết Nguyên Tiêu, là dịp rằm quan trọng nhất trong năm. Đây không chỉ là thời điểm để cầu mong bình an, may mắn mà còn thể hiện sự thành kính đối với thần linh và tổ tiên. Vì vậy, khi chuẩn bị mâm cúng, gia chủ cần chú ý đến từng chi tiết để tránh sai sót, giữ được sự trang nghiêm và trọn vẹn ý nghĩa của ngày lễ.
1. Không sử dụng trái cây giả, hoa giả, đồ cúng không phù hợp
- Tránh sử dụng trái cây giả, hoa giả vì điều này được cho là thiếu sự chân thành và không mang lại may mắn.
- Không cúng đầu lợn, vì theo quan niệm dân gian, đây là món ăn không phù hợp trong ngày rằm, có thể ảnh hưởng đến sự thanh tịnh của buổi lễ.
- Đối với mâm cúng chay, không nên dùng món chay giả mặn như giò chay, thịt chay, vì điều này đi ngược lại ý nghĩa thanh tịnh của lễ cúng.
2. Kiêng để thùng gạo cạn đáy
Theo quan niệm dân gian, thùng gạo trong nhà tượng trưng cho sự no đủ, sung túc. Nếu ngày rằm mà thùng gạo bị cạn đáy, người ta tin rằng cả năm sẽ gặp khó khăn về tài chính, làm ăn không suôn sẻ. Vì vậy, trước Rằm tháng Giêng, gia chủ nên kiểm tra và đảm bảo thùng gạo luôn đầy để tránh điềm xấu.
3. Tránh câu cá vào ngày Rằm tháng Giêng
Dân gian quan niệm rằng vào ngày trăng tròn, việc câu cá có thể khiến tài lộc tiêu tan, gặp vận xui không mong muốn. Hơn nữa, ngày này mang ý nghĩa từ bi, việc sát sinh dù trực tiếp hay gián tiếp đều không được khuyến khích. Vì vậy, nhiều người kiêng đi câu cá vào Rằm tháng Giêng để tránh xui rủi và giữ cho tâm thanh tịnh.
4. Kiêng nói tục, chửi bậy để tránh thị phi
Lời nói trong ngày rằm được cho là có ảnh hưởng đến vận khí của cả tháng, thậm chí cả năm. Nếu văng tục, chửi bậy hay nói những điều tiêu cực, có thể vô tình thu hút những điều không may mắn hoặc gây ra tranh cãi, xích mích. Vì thế, trong ngày này, mọi người thường giữ thái độ hòa nhã, dùng lời hay ý đẹp để cầu mong một năm thuận lợi, bình an.
Lời kết
Với những giá trị tâm linh và truyền thống sâu sắc, ngày Rằm Tháng Giêng không chỉ là dịp để người dân cầu mong bình an, may mắn mà còn thể hiện lòng hiếu thảo và sự thành kính đối với tổ tiên, thần linh. Việc chuẩn bị mâm cúng đúng cách, cùng với việc tuân thủ các kiêng kỵ trong ngày này, sẽ giúp gia đình đón nhận phước lộc, sức khỏe và thành công trong suốt năm mới.
Ghé blog Fahasa để xem thêm nhiều nội dung hấp dẫn khác!
