Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt ba miền, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc và thể hiện mong muốn an khang, thịnh vượng, hạnh phúc. Tùy theo phong tục tập quán, khí hậu và điều kiện tự nhiên, mỗi miền Bắc, Trung, Nam có cách lựa chọn và bài trí mâm ngũ quả riêng biệt, nhưng tất cả đều gửi gắm những ước vọng tốt đẹp cho năm mới.
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc
Mâm ngũ quả miền Bắc chú trọng đến yếu tố màu sắc, dựa trên thuyết ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), mỗi loại trái cây đều đại diện cho một yếu tố trong vũ trụ.
- Chuối xanh: Biểu trưng cho sự che chở, đùm bọc và đoàn tụ gia đình.
- Bưởi vàng: Mang ý nghĩa tài lộc, thịnh vượng.
- Hồng đỏ: Đại diện cho sự phát đạt, may mắn.
- Đào hồng: Tượng trưng cho sức khỏe và tuổi thọ.
- Quýt: Biểu tượng của may mắn, thành công.
Ngoài ra, còn có các loại quả như lê, táo, phật thủ, lựu hoặc mãng cầu, tùy theo sở thích và ý nghĩa mong cầu của từng gia đình.
Cách bày trí
Người miền Bắc thường bày trí mâm ngũ quả một cách cầu kỳ và hài hòa:
- Chuối xanh được đặt dưới cùng, xếp thành hình vòng cung như bàn tay nâng đỡ.
- Bưởi (hoặc phật thủ) được đặt ở trung tâm, nằm gọn trong lòng nải chuối.
- Các loại quả nhỏ như hồng, đào, quýt được sắp xung quanh để tạo sự hài hòa về màu sắc và hình dáng.
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung
Người miền Trung không quá khắt khe trong việc chọn trái cây cho mâm ngũ quả, chủ yếu là “có gì cúng nấy,” phản ánh sự chất phác và linh hoạt của vùng đất này.
- Chuối: Biểu tượng của sự sum vầy.
- Xoài: Mang ý nghĩa tiêu xài đủ đầy, không thiếu thốn.
- Cam/Quýt: Đại diện cho tài lộc và may mắn.
- Sung: Tượng trưng cho sự sung túc.
- Dưa hấu: Với ruột đỏ và hạt đen, dưa hấu mang ý nghĩa may mắn và tài lộc.
Cách bày trí
Mâm ngũ quả miền Trung thường được bày biện đơn giản nhưng đẹp mắt:
- Các loại quả lớn như dưa hấu, chuối được đặt làm nền, tạo sự vững chắc.
- Các loại quả nhỏ hơn được xếp đan xen, tạo cảm giác đầy đặn và cân đối.
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam
Mâm ngũ quả miền Nam gắn liền với câu nói quen thuộc: “Cầu – Sung – Dừa – Đủ – Xài,” đại diện cho mong muốn cuộc sống sung túc, đủ đầy.
- Mãng cầu: Mong cầu những điều tốt đẹp.
- Sung: Mang ý nghĩa sung túc, giàu sang.
- Dừa: Tượng trưng cho sự đủ đầy.
- Đu đủ: Thể hiện sự no đủ, thịnh vượng.
- Xoài: Đại diện cho may mắn và sự tiêu xài thoải mái.
Người miền Nam kiêng các loại quả như chuối (vì âm “chúi nhủi,” không may mắn), cam/quýt (vì liên quan đến câu “quýt làm cam chịu”).
Cách bày trí
Mâm ngũ quả miền Nam được bày biện theo hình tháp:
- Các loại quả lớn như đu đủ, dừa được đặt dưới cùng làm nền.
- Các loại quả nhỏ hơn như mãng cầu, sung, và xoài được xếp lên trên để tạo độ cao.
Dù khác biệt trong cách bài trí và lựa chọn trái cây, mâm ngũ quả của cả ba miền đều gửi gắm lòng thành kính đối với tổ tiên và những ước vọng tốt đẹp cho năm mới. Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng của sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, giữ gìn giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Fahasa chúc bạn và gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng, tràn ngập niềm vui và hạnh phúc!
