Cúng đưa ông bà vào dịp Tết Nguyên Đán là một nghi thức truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tôn kính đối với tổ tiên. Tết không chỉ là dịp để đón chào năm mới mà còn là thời điểm để người Việt thể hiện tình cảm với những người đã khuất, mời tổ tiên về ăn Tết và tiễn họ trở về nơi an nghỉ. Trong bài viết này, cùng Fahasa tìm hiểu về thời gian cúng đưa ông bà, ý nghĩa của lễ cúng và cách thực hiện lễ cúng đưa ông bà chuẩn nhất năm 2025.
Cúng đưa ông bà ngày nào?
Ngày cúng đưa ông bà là mùng 3 Tết, còn được gọi là Lễ tiễn ông bà. Đây là nghi thức quan trọng trong phong tục Tết Nguyên Đán của người Việt. Sau ba ngày Tết, gia đình sẽ thực hiện lễ tiễn đưa tổ tiên trở lại cõi âm, kết thúc các nghi lễ thờ cúng trong những ngày đầu năm.
Theo truyền thống, ông bà tổ tiên sẽ về nhà con cháu ăn Tết vào ngày 30 Tết (năm 2025 là 29 tháng Chạp) và ở lại trong ba ngày Tết Nguyên Đán. Vào ngày mùng 3 Tết, gia chủ sẽ thực hiện lễ tiễn ông bà, mời tổ tiên trở lại với cõi âm và hoàn tất nghi thức cúng rước trong suốt những ngày Tết.
Ý nghĩa tục lệ cúng đưa ông bà
Cúng đưa ông bà có một ý nghĩa sâu sắc về mặt văn hóa và tâm linh. Đây là dịp để người Việt thể hiện lòng hiếu thảo và sự kính trọng đối với tổ tiên, đồng thời giữ gìn những giá trị truyền thống trong gia đình. Lễ tiễn ông bà không chỉ mang tính chất tôn kính mà còn giúp gia đình duy trì sự kết nối giữa các thế hệ, giữa người sống và người đã khuất.
Ngoài ra, cúng đưa ông bà cũng là cách để thể hiện sự biết ơn đối với những người đã sinh thành, nuôi dưỡng và để lại những giá trị đạo đức cho thế hệ sau. Cùng với đó, lễ cúng còn cầu mong ông bà phù hộ cho con cháu trong năm mới, giúp gia đình luôn an khang thịnh vượng.
Mâm cúng đưa ông bà về Trời
1. Lễ vật đưa ông bà
Theo truyền thống xưa, mâm cúng thường bao gồm mâm ngũ quả, rượu trắng, cau trầu, đèn nến, hoa tươi, bánh kẹo, nhang, và mâm cỗ chay hoặc mặn. Đặc biệt, không thể thiếu hai cây mía, biểu trưng cho đòn gánh vàng của người ở cõi âm, vừa là món lễ vật dâng lên tổ tiên, vừa có tác dụng xua đuổi tà ma, bảo vệ gia đình.
2. Mâm cỗ hóa vàng mùng 3 Tết
Lễ cúng đưa ông bà là bữa ăn cuối cùng của tổ tiên trong dịp Tết, trước khi các bậc gia tiên về trời. Vì vậy, cần chuẩn bị mâm cúng một cách chu đáo, với tấm lòng thành kính của con cháu. Tuy nhiên, tùy theo điều kiện mỗi gia đình, việc bày biện có thể đơn giản nhưng vẫn phải đảm bảo các món ăn cơ bản như bánh chưng xanh, nem rán, giò chả, gà luộc, xôi, và những loại hoa quả tươi ngon. Ngoài ra, vàng mã và tiền âm cũng cần được chuẩn bị cẩn thận, để tổ tiên có đủ lễ vật khi về trời.
Đặc biệt, với người miền Tây Nam Bộ, các món ăn giản dị như thịt kho hột vịt, khổ qua hầm dồn thịt không thể thiếu. Gà trống luộc, với màu vàng óng ánh, được xem là món ăn không thể thiếu trong mâm cúng mặn, thể hiện sự hứa hẹn về một năm mới đầy may mắn, thịnh vượng. Người xưa thường chọn gà trống to khỏe, với đôi chân vững chắc và dáng vẻ tươi đẹp để làm dấu hiệu của sự tốt lành.
Bánh chưng và bánh tét là hai món không thể thiếu trong lễ cúng đưa ông bà. Bánh chưng vuông vức tượng trưng cho đất, nơi con người được sinh ra và lớn lên, trong khi bánh tét tròn đầy tượng trưng cho trời, như vòng tay bao bọc của người mẹ. Những món bánh này kết hợp cùng dưa hành, không chỉ mang ý nghĩa sâu sắc mà còn làm cho bữa cúng thêm phần thơm ngon, không hề ngấy.
Bên cạnh đó, các món ăn quen thuộc như chả giò, nem rán, giò thủ và những món xào đậm đà được bày biện làm phong phú mâm cúng, tạo ra sự hòa quyện giữa các hương vị, khiến cho bữa cúng ngày mùng 3 Tết thêm phần hấp dẫn, ngon miệng.
Khi hoàn thành lễ cúng, gia chủ sẽ tiến hành hóa vàng mã riêng biệt, để tránh sự nhầm lẫn giữa tiền âm của gia thần và tổ tiên. Người xưa cũng thường đốt vài cây mía dài để làm “đòn gánh”, giúp linh hồn mang theo hàng hóa về âm phủ. Sau khi hóa vàng, gia chủ sẽ rải một vài giọt rượu cúng lên bàn thờ, để các cụ ở cõi âm có thể nhận được vàng mã và tiêu dùng ở thế giới bên kia.
Cách cúng đưa ông bà chuẩn 2025
Bước 1: Chuẩn bị mâm cúng
Mâm cúng đưa ông bà thường được chuẩn bị chu đáo, giống như mâm cúng rước ông bà, với những món ăn truyền thống đặc trưng của Tết Nguyên Đán.
Bước 2: Thực hiện nghi thức cúng
- Lau dọn bàn thờ: Trước khi tiến hành cúng, gia đình cần lau dọn sạch sẽ bàn thờ tổ tiên, thay nhang mới và sửa soạn lại các lễ vật.
- Thắp hương: Gia chủ thắp hương và chuẩn bị sẵn văn khấn. Trong lời khấn, gia chủ sẽ mời tổ tiên trở về cõi âm và cầu nguyện cho sức khỏe, hạnh phúc, tài lộc trong năm mới.
- Lời khấn: Lời khấn cần thể hiện sự thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên, với những câu từ trang trọng, lòng thành thật. Gia chủ sẽ xưng danh và mời tổ tiên về hưởng lộc và đón năm mới.
Bước 3: Lễ tiễn đưa
Sau khi hoàn thành nghi thức thờ cúng tại nhà, gia đình sẽ tiếp tục thực hiện lễ tiễn ông bà. Gia chủ có thể mời tổ tiên quay về cõi âm bằng cách làm lễ tiễn tại mộ tổ tiên hoặc tại bàn thờ tổ tiên trong nhà. Trong lúc tiễn, gia chủ thường dùng giấy vàng mã và đốt chúng để “gửi” các lễ vật cho tổ tiên.
Bước 4: Quây quần bên mâm cơm tất niên
Sau khi hoàn tất nghi thức cúng tiễn ông bà, gia đình sẽ quây quần bên mâm cơm tất niên, thể hiện sự đoàn tụ và ấm cúng. Đây là thời điểm để mọi người cùng nhau ăn uống, trò chuyện và chia sẻ niềm vui trong ngày đầu năm mới.
Lưu ý khi cúng đưa ông bà
- Tính đúng ngày giờ: Cúng đưa ông bà phải được thực hiện đúng ngày 3 Tết, trước khi gia đình bắt đầu các hoạt động khác trong năm mới.
- Chú trọng nghi thức và lễ vật: Lễ vật trong mâm cúng phải được chuẩn bị đầy đủ, tươm tất và trang trọng để thể hiện lòng thành kính.
- Lời khấn trang trọng: Lời khấn cần thể hiện sự trang nghiêm và thành tâm, cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu trong năm mới.
Lời kết
Lễ cúng đưa ông bà là một phần không thể thiếu trong Tết Nguyên Đán, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tôn kính đối với tổ tiên. Qua những nghi thức trang trọng và mâm cúng đầy đủ, gia đình không chỉ gửi lời tri ân mà còn cầu mong sự bình an, thịnh vượng trong năm mới. Với những chuẩn bị chu đáo, mỗi gia đình đều mong muốn mang đến một năm mới an khang, may mắn, và đầm ấm bên người thân.
Fahasa chúc bạn cùng gia đình năm mới bình an và hạnh phúc!
